- DECUMANA
- DECUMANAnomen portae apud Romanos, quae a tergo castrorum erat, sic dicta, quod ampla esset ac patens. Ex ea desertores ac facinorosi, in quos iure militari animadvertendum erat, educebantur, poenis coercend. Ioh. Rosin. Antiqq. Rom. l. 10. c. 12. Ad eandem Extraordinarii tendebant, fuitque Praetoriae portae opposita, Salmas. ad Solin. p. 671. Apud eosdem Romanos Decumani dicti sunt Publicani, quod Decumas, sic vectigal vocabatur frumenti, quod Provinciis tributi loco inter alia impositum erat, colligerent. Idem Rosin. eod. l. c. 22. Frumentum vero Decumanum dicebatur haec decuma, quam quisque arator sine pretio dare cogebatur: quaeque vel Romae a Censoribus, vel in provincia, a Magistratu Rom. vendebatur Publicanis, ut pro ea certam pecuniae summam populo Rom. repraesentarent. Unde phrases apud ciceronem, Emere et vendere decumas, quorum illud fuit Publicanorum conducentium, hoc Aerarii locantis. Imo fuit et frumentum Decumanum emptum, quod ex alteris item decumis pretio persoluto aliquando accipiebatur. Idem ibid. vide quoque Ioh. Frideric. Gronov. de Pecut. vet. et supra in voce Decimae. Sed et Decumanus limes, in re Agrimensoria maximus dicebatur, qui cum Cardine stellam efficiebat, et viae regiae ac militaris obtinebat locum. Ab eo etiam minores, illi paralleli, nomen accipiebant, prorsi alias dicti. Et sic cum Decumanus et Cardo maximi ac primi centurias non clauderent, secundi Decumani et Cardines eas primi includebant. vide Salmas. ubi supra p. 632. et seqq. ut et supra in voce Decimanus. Ut et hoc addam, Decumani Canonici, in Eccles. Mediolan. circa A. C. primum occurrunt dicti, quos hodie Capellanos Titulares vocant, ut auctor est Ioh. Puricellus in Monum. Basilicae Ambrosianae p. 375. et 376. in Gallia Canonicos Vicarios appellari, ait Car. du Fresne. Numerus eorum XXIV. est, quosa B. Simpliciano in Ecclesia maiori ordinatos esse, legitur in libro, cui tit. Flos Florum, apud eundem, qui, Deceumanorum horum crebram in veteribus Tabellis mentionem fieri addit.
Hofmann J. Lexicon universale. 1698.